Eind zestiger jaren was de gemiddelde toestand van een origineel Nederlandse Traction nogal “mottig”.Vele pekelwinters en de gezonde zeelucht hadden hun tol geëist en gekregen zodat rotte kokerbalken, bodems, deurpunten en zwabberende spatborden tot het normale Nederlandse Traction-straatbeeld waren gaan behoren.Gelukkig was daar nog altijd Frankrijk, het land van Tractionmelk en –honing. Waar stoutmoedige liefhebbers op expeditie gingen en met rijke buit beladen terugkeerden.Zo reden wij, Frank, mijn verkering en ik, in de Normale van de eerstgenoemde (omdat dat ruimer slaapt), beladen met tips, goede voornemens en leeftocht voor twee dagen op een zonnige zaterdagmorgen eind oktober 1969 naar het Beloofde Land.Je moest toen nog over de oude weg door Zundert naar Antwerpen, omdat een nieuwe snelweg slechts op de tekentafels bestond.De douaneman aan de grens gebaarde ons dat we door mochten tijden hetgeen Frank iets te gretig deed. Er klonk een harde tik onder de wagen die verder weigerde België binnen te rijden!Onder het voorspatbord gekeken bleek dat de linkeraandrijfas net naast het schuifstuk was afgebroken, de binnenste kruiskoppeling maakte wanhopige bewegingen in z’n pogingen om het contact met het geamputeerde deel te herstellen.Na enig beraad over reparatie, lassen of zo, besloten mijn vriendin en ik terug te liften, na de Normale eerst op het douaneterrein naar de kant geduwd te hebben, zodat de goede betrekkingen tussen Nederland en België niet geschaad zouden worden.Frank wachtte een lange zit in de Normale want hij was veel te bang dat men hem zou stelen!We kregen al spoedig een lift van een vriendelijk persoon in een nieuwe Citroën Dyane die ons binnen het uur terug naar Leiden bracht! Dat zal nu niet meer lukken!Snel met onze Sport terug naar de grens. Aldaar de Normale aan een sleepkabel terug gesleept naar Zundert en op het marktplein, half onder de daar staande tribunes voor het bloemencorso, geparkeerd!Het was ondertussen al laat in de middag geworden en toen wij de Franse grens naderden was het avond en pikkedonker. In Hirson besloten we te gaan slapen en zette ik de Sport op een terreintje voor een garage waarop “Sapeurs” of zo op stond, maar het was zaterdagavond, dus …………Enkele uren later werden wij nogal wild gewekt. Er was veel activiteit buiten. Aan de Sport werd gerukt en getrokken en een sirene loeide: we stonden voor de brandweergarage!Net buiten het stadje hebben we, een bekeuring van 20 francs en een ervaring rijker, onze nachtrust trachtten te hervinden.Zondagmorgen vroeg in La Capelle drie grands cafees met croissants als ontbijt weggewerkt en de waard naar Tractions gevraagd. Nou die wist hij wel.Hij gaf ons op een papiertje diverse adressen van particulieren en handelaren die nog zo’n Traction hadden.Een plaatsgenoot werd direct op het lijstje weer doorgestreept omdat “Il etait un collaborateur des mitons (= moffen)!”Op dit lijstje ook het adres van een sloperij, door ons in die tijd “cimetiere des voitures” genoemd waar nog veel Tractions stonden.We bedankten de waard hartelijk en namen “en passant” een zeskantig antiek gewicht van 10 kg. mee dat de deur naar de cour openhield! Leuk voor thuis.Vol goede moed op weg richting het eerste adres in Etreaupont waar Rogier Plisson in oude auto’s en onderdelen handelde. Rogier had diverse Tractions te koop maar de prijzen waren tussen de 400 en 800 francs. Wel wat aan de hoge kant voor ons budget. We troffen daar wel andere Nederlanders aan die bij hem een Rosalie 10 NH decapotable kochten.Verder maar weer, richting het volgende adres; De sloperij in Le Nouvion en Thierache, waar wij echter nooit aangekomen zijn. Want net voor Le Nouvion gilde Frank: “Daar staat er één!”Achter een muur met een hoog hek rondeen grote vervallen boerderij stond een grijze Normale. Op het erf aangekomen stond links achter de ommuring ook nog een zwart Sportje. Onzevreugde kende geen grenzen!De boer en boerin waren net terug van de zondagse kerkgang. De motorkap van de zwarte 1954 Sport voelde nog warm aan.Ja, de Normale was te koop, voor vingt-mils francs was hij van Frank. Iedereen rekende toen nog in oude franken die al jaren geleden geruild waren voor francs nouveaux, die honderd maal meer waard zijn.De Légère, zoals een Sportje hier heet, moest soixante-mils francs kosten, maar had dan ook pas 40.000 km. gereden en ging nog elke week mee naar de kerk in La Capelle. Dat was echter een hoop geld, dus wilde ik nog wel wat bedenktijd, dus de koop ging in eerste instantie niet door. De Normale was niet rijklaar, de uitlaat was stuk en er zat geen accu in. De 200 franken werden overhandigd en Frank was voor 140 piek een puntgave 1953 Normale rijker.  

Twee weken later zouden we terugkomen om de Normale op te halen. Voldaan reden we zondagmiddag terug naar het noorden. Aangekomen in Zundert – die zondagavond – bleek Frank’s kapotte Normale moederziel alleen te staan op het evenementenplein. Alle tribunes waren rondom de Citroën afgebroken! Dit zal wel wat problemen hebben opgeleverd voor de tribuneafbreekploeg!Dus fluks de Normale achter de Sport geknoopt en samen naar huis. Het gerommel van de rondslingerende aandrijfasdelen deed ons na enkele kilometers onder een lantaarnpaal stoppen. Bij het zwakke lichtschijnsel demonteerden we de binnenste linker kruiskoppeling en bonden we het lange stuk aandrijfas losjes vast met mijn leren broekriem. Dat dit niet zo erg lang goed gaat, laat zich raden en op de toen nog vluchtstrookloze 70 kmh Moerdijkbrug had de aandrijfas zich zover losgeslagen dat hij een eigen weg kon kiezen en na het voorspatbord zwaar beschadigd te hebben, in het Hollandsch Diep verdween!De rust in het Normale vooronder was daarmee weergekeerd en we bereikten de Sleutelstad zonder verdere problemen.Een week later werd mijn Traction op het Levendaal in Leiden getorpedeerd door een Fxxd Escort. Dus was het zwarte Sportje in Le Nouvion bij nader inzien wel wat voor mij en ik besloot 400 francs te bieden mits er op het slingergatsierstuk een “vogeltje” aanwezig was!Veertien dagen later (het was ondertussen begin november) reden Frank en ik met Hans van der Starre, de onderdelenman van TAN, en z’n vrouw, die toch voor Tractiononderdelen naar Parijs moesten, in de Austin Cambridge diesel Estate naar het zuiden. ’s Nachts om half één werden we in Le Nouvion voor het hek van de boerderij, beschenen door een vaal maantje, tezamen met al ons gereedschap, een accu en een uitlaat uit de Austin gezet en zagen we de achterlichten in de mistige verten richting Lichtstad verdwijnen, terwijl overal

lichten aangingen en honden begonnen te blaffen. De bedoeling was in de Normale te gaan slapen, die was tenslotte al van ons, doch een ketting rond het hek en een blaffende en grommende hond stond tussen ons en onze nachtrust!Allereerst werd de hond verleid met de speculaas en plakjes worst die tussen onze meegebrachte boterhammen zaten. Met een nog slechts vriendelijk kijkende hond als toeschouwer hebben we al onze spullen over het hek getild want je weet nooit wie er langs komt.Nadat we zelf over het hek geklommen waren ontdekten we dat het hangslot van de ketting niet vast zat.Na een niet zo goede nachtrust op de koude plastic stoelhoezen van de Normale werden we wakker door hondengeblaf en koeiengeloei. De Normale bewoog heen en weer. Rondom de wagen een zee van koeienkoppen en –ruggen op weg naar de melkplaats. Ja, de boer had ons ’s nachts wel gehoord, hij had zijn jachtgeweer gepakt en weer aan de schoorsteenmantel teruggehangen toen hij zag dat wij het waren en niet les Allemands!We kregen bij het reusachtige brandende kolenfornuis in de keuken een kopje Calvados tegen de schrik en de kou terwijl we vol ontzag naar het jachtgeweer aan de schoorsteenmantel keken. Na ook enkele bruine boterhammen werd er over de Légère, die inderdaad een vogeltje op de grille bleek te hebben, onderhandeld.Het bod van 400 francs werd geaccepteerd en zo kocht ik mijn eerste Franse Traction.

Van voor naar achter; mijn oude getorpedeerde Sport, mijn le Nouvion Legere en  de le Nouvion Normale van Frank, die erbij staat. 1970

Buiten was ondertussen de zon gaan schijnen en gingen we de Normale rijklaar maken. Uitlaat eronder, accu erin, benzine oppompen en starten maar! Onze eerste proefrit eindigde onderaan de heuvel aan het begin van het dorp. De benzinepomp deed het niet!Gelukkig was er om de hoek de sloperij waar wij enkele weken eerder wel naar gezocht maar nooit gevonden hadden. Dus een Traction benzinepomp was snel gevonden en gekocht. Tientallen Tractions stonden er hier in diverse stadia van ontbinding. Mijn aandacht werd echter getrokken door een uitgewoonde 11A Cabriolet van 1935 die onderop een hoop andere oude auto’s lag.De sloper, die ook wel de waarde van deze zwart gespoten witte olifant kende, vroeg 100.000 oude franken voor deze Traction, met slechts twee slechte deuren en geen dak, maar wel met aircontioned kokerbalken en bodem. Voor dat geld hadden wij minstens drie puntgave 4-deurs Tractions, dus de koop ging niet door. Zo heeft iedereen wel eens iets in zijn of haar leven wat hem/haar altijd zal blijven spijten.Na ook nog een paar nummerborden op beide Tractions gehangen te hebben, vertrokken we in colonne terug naar huis. De niet aanwezige douane in Bettignies werd vlot gepasseerd en bij het eerste de beste friteskot, dat overigens pas vlak voor Antwerpen omdoemde, werd er gedineerd en de overwinning gevierd. Na een vlotte rit arriveerden we rond half één zondagnacht in Leiden en kon Frank zijn rechterhand wat rust gunnen, omdat het onderweg was gaan regenen en hij slechts van een schone voorruit kon genieten als hij de kapotte wissers middels de draaiknop bediende!Epiloog;De Legere is ongeveer 5 jaar mijn dagelijks vervoermiddel geweest met het kenteken GF-09-75.Vanwege de aanschaf van een Citroen 7C is hij in 1974 verkocht.Nieuw TAN lid Nico Brockhoff uit Groningen is de huidige eigenaar van deze Legere, nu met kenteken EA-60-64Hij gaat trachten er weer een mooie Traction van te maken .Maar naar ik kortgeleden vernomen heb, is de Traction doorverkocht, aan wie?Henk Sloos